Po co nam dieta?
Nowotwory jelita grubego są trzecimi najczęściej występującymi nowotworami na świecie. W 2018 roku zachorowało na nie 1,8 mln osób na świecie.
Wskaźnik przeżycia zależny jest od stopnia rozwoju nowotworu, a schorzenie uważa się za zależne od żywienia i stylu życia.
Czynnikami ryzyka są otyłość, spożywanie żywności przetworzonej, czerwonego mięsa, alkoholu, brak aktywności fizycznej, dieta uboga w błonnik pokarmowy, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu.
Protekcyjnie działa dieta bogata w produkty pełnoziarniste, błonnik pokarmowy, produkty mleczne, ryby oraz warzywa i owoce. Znaczenie ma podaż wapnia i witaminy C oraz żelaza.
Celem diety w nowotworze jelita grubego jest zmniejszenie ryzyka nawrotu. Od diety zależy również utrzymanie masy mięśniowej. Istotna jest odpowiednia podaż składników odżywczych, podtrzymanie wydolności fizycznej, poprawa jakości życia, lepsza odpowiedź na leczenie, krótsza rekonwalescencja po zabiegu.
Zapotrzebowanie kaloryczne pacjenta z nowotworem oscyluje w granicach 25-30 kcal/kg mc.
U pacjentów z niedoborem masy ciała kaloryczność zwiększać należy powoli, ponieważ może wystąpić zespół ponownego odżywienia.
Zalecenia ogólne dla pacjenta z nowotworem jelita :
Białka
Udział białka w diecie powinien wynosić około 20 %, albo inaczej 2 g na kg masy ciała.
Białka, to budulec oraz źródło energii.
Są one niezbędne do budowania tkanek, hormonów, enzymów oraz przeciwciał.
W przypadku nowotworów konieczna jest prawidłowa podaż białka, żeby te przemiany zachodziły prawidłowo.
Podczas choroby nowotworowej szczególnie ważne jest zadbanie o układ odpornościowy, który pracuje pełną parą i to białko jest mu niezbędne do wykonania tej pracy.
Należy pamiętać, że spożywane białko powinno być pełnowartościowe.
Znajdziemy je w rybach, mięsie i roślinach strączkowych oraz jajach, jak również w orzechach.
Odpowiedni udział białka przekłada się na poprawę rokowań oraz skraca czas rekonwalescencji.
Tłuszcze
Lipidy powinny stanowić nawet od 30 do 50 % diety chorego.
Dostarczają one łatwo dostępnej energii organizmowi oraz ułatwiają wchłanianie i transport witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K).
Najbardziej korzystne tłuszcze, to:
pochodzące z tłustych ryb
awokado, orzechy, pestki
oliwa z oliwek, olej lniany, masło, olej kokosowy, olej rzepakowy
Węglowodany
Węglowodany z kolei powinny stanowić od 35 do 50 % diety.
Są one głównym źródłem energii dla naszego organizmu.
Bardzo ważne jest spożywanie węglowodanów złożonych, a nie cukrów prostych.
Stawiamy na kasze, ryże, pełnoziarniste pieczywo i makarony, warzywa i owoce.
Zdecydowanie unikamy z kolei gotowych i przetworzonych ciast, batonów, ciasteczek, wafli. Lepiej już zastąpić je wyrobami domowymi, których skład jest nam znany.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę
- włączenie do diety większej ilości produktów roślinnych – warzyw, owoców, orzechów
- zwiększenie ilości błonnika pokarmowego do 25 – 30 g/dobę (zmniejszenie ryzyka nowotworu nawet o 40 %)
- całkowitą rezygnacja z produktów przetworzonych – gotowych dań, fast foodów
- ograniczenie jedzenia gotowych wędlin oraz mięsa czerwonego do 1 razu w tygodniu
- zwiększenie spożycia kwasu foliowego, a nawet jego suplementacja
- odpowiednią podaż wapnia
- suplementację witaminy D3
- odpowiednią podaż dobrej jakości kwasów omega-3, ponieważ konieczne jest dostarczanie ich z pokarmem lub suplementacją, gdyż organizm ludzki ich nie wytwarza
- odpowiednią podaż przeciwutleniaczy – karotenoidów, witaminy A, C, E
W diecie nie powinny się znaleźć
- produkty wędzone, smażone w głębokim tłuszczu, grillowane
- potrawy wysokoprzetworzone
- produkty zawierające duże ilości tłuszczów zwierzęcych oraz soli, takich jak tłuste wędliny, pasztety, konserwy, fast foody, zupy w proszku oraz produkty wędzone i konserwowe czy żółte sery
- alkohol
Zaparcia to powszechny problem
Częstym problemem osób z nowotworem jelita są zaparcia.
Bardzo ważna jest prawidłowa, zwiększona podaż błonnika i równocześnie odpowiednie nawodnienie tj. ok. 2 – 2,5 l / dzień.
Warto pić wodę wysoko mineralizowaną, lekkie napary herbaciane. Kawa nie jest przeciwwskazana.
Warto do diety dodać błonnik w postaci babki płesznik w ilości od 3,5 do 7 g/dzień.
Można wspierać się lekami/suplementami prokinetycznymi np. Iberogastem czy imbirem.
Preparaty ONS jako uzupełnienie diety doustnej
Dobrym, neutralnym w smaku, preparatem jest Nutramil firmy Olimp.
Można go dodawać do posiłków – naleśników, twarożków lub przyrządzać z niego zawiesinę do picia.
Preparaty spożywamy bardzo powoli, po łyku z dłuższymi przerwami, ponieważ może wystąpić biegunka ze względu na ich wysoką osmolarność.
Świetnym rozwiązaniem są koktajle na bazie kefiru, jogurtu czy wody, z dodatkiem tłuszczu (awokado, orzechy, oliwa z oliwek), z warzywami, owocami. Są lżej strawne, pełnowartościowe i stanowić mogą samodzielny i odżywczy posiłek.
Polecana literatura z ciekawymi przepisami :
- A. Kapała, „Dieta w chorobie nowotworowej”.