Endometrioza – dlaczego tak mało o niej wiemy?

Endometrium, to nic innego jak śluzówka macicy, której grubość zmienia się wraz z cyklem.
Endometrioza, inaczej gruczolistość macicy, to patologia. Jest to choroba układowa, która jest definiowana jako występowanie błony śluzowej macicy poza miejscem jej naturalnego występowania.
Wyróżnić możemy trzy typy endometriozy :
– otrzewnową
– jajnikową
– głęboko naciekającą
W diagnostyce endometriozy wyróżniamy również stopnie (I, II, III, IV), w zależności od jej zaawansowania.

Jest kilka teorii mówiących o jej przyczynach. Najbardziej przemawiająca jest jednak ta, która mówi, że wędrująca śluzówka zamiast z krwią miesięczną opuszczać organizm, przemieszcza się w jego głąb. Elementy pochodzące z macicy mogą osadzać się również na jelitach, w jamie otrzewnej, jajnikach, pęcherzu, wyrostku, płucach, a nawet w mózgu. Niewątpliwie wielką rolę odgrywa tu układ immunologiczny.
Na endometriozę choruje 6-15 % kobiet, w wieku najczęściej od 30 do 40 lat. Zdarza się również, że chorują osoby bardzo młode oraz kobiety po menopauzie.
38 % kobiet ze stwierdzoną endometriozą doznało pierwszych objawów poniżej 15 roku życia.
Niestety większość z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. Często kobieta wie co to za choroba, ale utożsamia ją tylko z macicą, nie wiedząc, że dotyczy ona również innych narządów.
Czas, od momentu wystąpienia objawów do momentu rozpoznania choroby, wynosi nawet 12 lat.

Najbardziej narażone są kobiety chorujące na choroby autoimmunizacyjne np. Hashimoto, RZS, toczeń układowy, stwardnienie rozsiane. Samą endometriozę również uważa się za taką chorobę. Często związana jest z nieprawidłową ilością hormonów – estrogenów. Niebagatelną rolę w powstawaniu endometriozy przypisuje się zachwianej apoptozie, zaprogramowanej śmierci komórki.
Jeżeli stare komórki nie zostaną usunięte z organizmu, to powstają stany zapalne. Samą apoptozę warunkują hormony wzrostu oraz insulina. Nieprawidłowo funkcjonujące komórki NK (natural killer) pozwalają na zagnieżdżenie się endometrium w niechcianych miejscach.

Z tego powodu podkreśla się wielką rolę odpowiedniego odżywiania (insulina) oraz stylu życia (hormon wzrostu) w walce z endometriozą.

Przyczyny zachorowania :
– predyspozycje genetyczne
– nieprawidłowe oczyszczanie organizmu przez wątrobę (toksyny) – tutaj należy wspomnieć o wpływie używania chlorowanych podpasek, tamponów, piciu alkoholu
– dysbioza jelitowa
– niedoczynność tarczycy
– inne choroby autoimmunizacyjne
– czynniki środowiskowe takie jak stres, niedobory snu
– braki witamin i mikroelementów ( w tym wit. B12, D, E, C, selenu)
– stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych
– stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych
– krótkie cykle miesiączkowe i wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki
– nieprawidłowości w budowie układu rozrodczego
– alergie pokarmowe

Podstawowym objawem endometriozy jest ból.

Objawami endometriozy mogą być :
• bardzo bolesne miesiączki
• kłopoty z zajściem w ciążę
• obfite miesiączki ze skrzepami
• bolesne stosunki
• mdłości, wymioty w czasie miesiączki
• ból w trakcie wypróżnień
• krwawienia między miesiączkami
• krew w kale lub w moczu
• bóle kręgosłupa
• ból kończyny dolnej o charakterze rwy kulszowej
• ból dolnego odcinka kręgosłupa
• ból podczas oddawania moczu
• zaparcia, biegunki, wzdęcia

Należy pamiętać, że 20 % pacjentek nie ma żadnych dolegliwości bólowych.

Konsekwencją nieleczonej endometriozy mogą być :
– zmęczenie
– niepłodność
– ciąża pozamaciczna
– poronienie
– wahania nastroju
– depresja
– migreny
– nowotwór

Diagnostyka endometriozy.
Endometriozę bardzo trudno jest rozpoznać. Jedyną pewną diagnozę można postawić na podstawie badania laparoskopowego (złoty standard).
Niestety badanie markera CA-125 z krwi, nie jest adekwatne. Stężenie glikoprotein Ca-125 i Ca 19-9 nie dają ostatecznej diagnozy, ale mogą być uzupełnieniem diagnostyki. Wynik pozytywny ma jedynie 30 % pacjentek z endometriozą.
Nie wykluczymy choroby ze 100 % pewnością również dzięki tomografii komputerowej, badaniu PET, czy USG.
USG przezodbytnicze wykorzystuje się do oceny głębokości naciekania endometriozy w jelicie.

Metody leczenia.
Metodami leczenia są :
– laparoskopia (jest to narzędzie diagnostyczne oraz lecznicze)
– farmakoterapia – przed i po zabiegu
– leczenie uzupełniające – dieta i tryb życia

Niestety ani laparoskopowe wykrywanie ognisk endometriozy, ani jej usuwanie nie jest finansowane przez NFZ.
Zabieg w szpitalu może dotyczyć jedynie przypadków zmian w macicy, ale nie obejmuje już tych głęboko naciekających na otrzewnej czy jelitach. Takie leczenie wymaga już udziału kilku specjalistów i specjalistycznych narzędzi (leczenie interdyscyplinarne).
Endometrioza wymaga holistycznego podejścia do pacjenta.
Ważne jest nie tylko samo usunięcie ognisk, ale również dieta, przed i po zabiegu, aż po zmianę stylu życia.
Bez tego można się spodziewać nawrotu choroby.

Usunięcie macicy również nie usunie problemu, ponieważ choroba pojawi się w innych miejscach.

Niekiedy stosuje się terapię hormonalną, ale nie jest to najlepsze rozwiązanie. Wstrzymując owulację zatrzymujemy chorobę, ale nie usuwamy jej źródła.

Istnieje jeszcze jedna metoda walki z endometriozą.
Jak już wspomniałam endometrioza związana jest z nieprawidłową pracą wątroby. To ona oczyszcza organizm z toksyn, bierze udział w regulacji hormonów płciowych.
Nie da się z nią walczyć nie biorąc tego pod uwagę.
Alternatywą jest zastosowanie ziół chińskich (mocniejszych niż tradycyjnych), działających głównie na wątrobę. Należy jednak korzystać z pomocy specjalisty w tej dziedzinie i liczyć się z tym, że leczenie potrwa kilka lat.

Dieta.
Zaleca się zastosowanie diety takiej samej jak w przypadku wszystkich chorób autoimmunizacyjnych, czyli z wykluczeniem glutenu, laktozy, soi, alkoholu, kofeiny, kukurydzy, produktów wysokoprzetworzonych.
Pozytywne działanie wykazuje dieta wegetariańska.

Suplementacja.
U chorych na endometriozę mogą występować niedobory :
– witamin z grupy B
– witaminy D
– selenu
– witaminy E
– magnezu
– żelaza
– wapnia

Bibliografia :
1. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekol Pol. 11/2012
2. pubmed
3. pubmed
4. pubmed
5. pubmed